Genellikle bir vitaminle karıştırılan betain, ne bir vitamindir ne de temel bir besindir. Ancak, belirli koşullar altında, yem formülüne betain eklenmesi önemli faydalar sağlayabilir.

Betain, çoğu canlı organizmada bulunan doğal bir bileşiktir. Buğday ve şeker pancarı, yüksek oranda betain içeren iki yaygın bitkidir. Saf betain, izin verilen sınırlar dahilinde kullanıldığında güvenli kabul edilir. Betain belirli fonksiyonel özelliklere sahip olduğundan ve belirli koşullar altında temel bir besin (veya katkı maddesi) haline gelebildiğinden, domuz ve kümes hayvanı yemlerine giderek daha fazla saf betain eklenmektedir. Ancak, optimum kullanım için ne kadar betain eklenmesi gerektiğini bilmek önemlidir.

1. Vücuttaki betain

Çoğu durumda, hayvanlar kendi vücutlarının ihtiyaçlarını karşılamak için betain sentezleyebilirler. Betainin sentezlenme şekli, kolin vitamininin oksidasyonu olarak bilinir. Yemlere saf betain eklemenin pahalı kolin tasarrufu sağladığı gösterilmiştir. Bir metil donörü olarak betain, pahalı metioninin yerini de alabilir. Bu nedenle, yeme betain eklemek metionin ve kolin ihtiyacını azaltabilir.

Betain ayrıca karaciğer yağlanmasına karşı da kullanılabilir. Bazı çalışmalarda, büyümekte olan domuzlarda karkas yağ birikimi, yeme sadece %0,125 betain eklenerek %15 oranında azaltılmıştır. Son olarak, betainin bağırsak bakterilerine ozmotik koruma sağlayarak besinlerin sindirilebilirliğini artırdığı ve daha stabil bir gastrointestinal ortam sağladığı gösterilmiştir. Elbette, betainin en önemli rolü hücre dehidrasyonunu önlemektir, ancak bu genellikle hafife alınır ve göz ardı edilir.

2. Betain susuzluğu önler

Betain, dehidratasyon zamanlarında metil donörü olarak değil, hücresel hidrasyonu düzenlemek için aşırı miktarda tüketilebilir. Isı stresi durumunda hücreler, sodyum, potasyum, klorür gibi inorganik iyonları ve betain gibi organik ozmotik ajanları biriktirerek tepki verir. Bu durumda, protein dengesizliğine neden olma gibi olumsuz bir etkisi olmadığı için betain en güçlü bileşiktir. Ozmotik düzenleyici olarak betain, böbrekleri yüksek konsantrasyonlardaki elektrolit ve ürenin zararlarından koruyabilir, makrofajların işlevini iyileştirebilir, bağırsaktaki su dengesini düzenleyebilir, erken hücre ölümünü önleyebilir ve embriyoların bir dereceye kadar hayatta kalmasını sağlayabilir.

Pratik açıdan bakıldığında, yeme betain eklenmesinin bağırsak villuslarının atrofisini önleyebileceği ve proteolitik enzimlerin aktivitesini artırarak sütten kesilmiş domuz yavrularının bağırsak sağlığını iyileştirebileceği bildirilmiştir. Benzer bir etki, kümes hayvanlarında koksidiyozis görüldüğünde kümes hayvanı yemine betain eklenmesiyle de bağırsak sağlığının iyileştirildiği gösterilmiştir.

3. Sorunu göz önünde bulundurun

Yemlere saf betain eklenmesi, besinlerin sindirilebilirliğini bir miktar iyileştirebilir, büyümeyi destekleyebilir ve yem dönüşümünü iyileştirebilir. Ayrıca, kümes hayvanı yemine betain eklenmesi, karkas yağında azalma ve göğüs eti oranında artışa neden olabilir. Elbette, yukarıdaki işlevlerin kesin etkisi oldukça değişkendir. Dahası, pratik koşullar altında betain, metiyonine kıyasla %60'lık kabul edilebilir bir bağıl biyoyararlanıma sahiptir. Başka bir deyişle, 1 kg betain, 0,6 kg metiyoninin yerine geçebilir. Kolin açısından ise, betainin piliç yemlerindeki kolin ilavesinin yaklaşık %50'sini, yumurtacı tavuk yemlerindeki kolin ilavesinin ise %100'ünü yerine geçebileceği tahmin edilmektedir.

Susuz kalmış hayvanlar, büyük fayda sağlayabilen betainden en çok faydalananlardır. Bunlara şunlar dahildir: özellikle yazın etlik piliçler olmak üzere ısı stresi altındaki hayvanlar; neredeyse her zaman yeterli su içmeyen süt veren dişi domuzlar; tuzlu su içen tüm hayvanlar. Betainden faydalandığı tespit edilen tüm hayvan türleri için, tercihen ton yem başına 1 kg'dan fazla betain eklenmemelidir. Önerilen ekleme miktarı aşılırsa, doz arttıkça verimde bir düşüş olacaktır.